یکی از نکاتی که در مجموعه معارف اسلامی به آن توجه بسیار داده شده، موضوع قوی و قدرتمند شدن و توانمند بودن فرد و جامعه است. حفظ عزت، سلطه‌ناپذیری، شجاعت، داشتن دست برتر در میادین مبارزه و شناخت راه‌های نفوذ دشمن از مهم‌ترین نتایج دشمن‌شناسی است و با تشکیل جبهه ایستادگی و مقاومت در برابر دشمن می‌توان از کیان، مال، هستی و جان ملت مسلمان در مقابله با زورگویان و زیاده‌خواهان محافظت کرد.

گفت‌وگوی ما با آیت‌الله سید ابوالفضل طباطبایی اشکذری درباره بخشی از توصیه‌ها و فرمایشات امیرمؤمنان علی(ع) با محور عزت و مقاومت در برابر زورگویان است. ایشان که تحقیقات گسترده‌ای در نهج‌البلاغه دارد به حکمت29 اشاره کرده و توضیحاتی خواندن می‌فرماید. با ما همراه باشید.

خداوند به مؤمن اجازه نداده ذلیل باشد

آیت‌الله طباطبایی با بیان اینکه انسان باید از قوت، قدرت و توانایی برخوردار باشد، می‌گوید: خداوند انسان را با قوت‌ها و قدرت‌های بالقوه آفریده و از او خواسته توانایی‌های خود را بالفعل و به‌روز کند. در حوزه جسمانی، توانمندی‌ها و امکانات دنیایی و روح و روان نیز همین‌گونه است. در تمام این ابعاد انسان باید از قوت و قدرت برخوردار شود. ائمه(ع) در روایات متعددی توصیه کرده‌اند انسان نباید به اندازه‌ای ضعیف باشد که حالت ترس از دیگران به خود بگیرد. باید قوت داشته باشد، تمرین‌ها و ورزش‌های جسمانی نیز برای همین است. از نظر امکانات دنیایی نیز باید به حد و اندازه‌ای باشد که احساس ناداری نکند و در همین راستا به داشتن روحیه سخاوت سفارش شده است. پیغمبر اکرم(ص) فرموده است: «لا ینبغی للمؤمن ان یکون بخیلا و لا جبانا» دو چیز برای مؤمن سزاوار نیست؛ یکی بخل، اینکه پول‌ به جانش بسته باشد و دیگری ترس و ترسو بودن. مؤمن ترسو نیست، شجاع‌ و قوی است.

ایشان به حکمت33 نهج‌البلاغه اشاره کرده و توضیح می‌دهد: انسان باید به خدا پناه برده و نفس او از سنگ خارا سخت‌تر و محکم‌تر باشد. امیرمؤمنان علی(ع) در بخشی از شرح حکمت33 نهج‌البلاغه در بیان ویژگی‌های مؤمن واقعی می‌فرماید: «أَصْلَبُ مِنَ الصَّلْدِ وَ هُوَ أَذَلُّ مِنَ الْعَبْدِ» نفس انسان مؤمن از سنگ خارا سخت‌تر و محکم‌تر است و روان او در برابر مشکلات به هم نمی‌ریزد و تن به ذلت نمی‌دهد. این‌ توصیه‌ها برای این است که انسان بتواند با قوت زندگی کرده و به حیات خود ادامه دهد. این فرمایشات مقدمه و ابزاری است برای رسیدن به یک هدف بزرگ که ذلیلانه زندگی نکردن انسان است. توصیه‌هایی که با عمل به آن، جامعه ذلت‌بار نبوده و عزیز باشد، چرا که خداوند به انسان اجازه پذیرش ذلت نداده است. امام صادق(ع) فرموده است: «إِنَّ اَللهَ فَوَّضَ إِلَی اَلْمُؤْمِنِ اَلْأُمُورَ کُلَّهَا وَ لَمْ یُفَوِّضْ إِلَیْهِ أَنْ یَکُونَ ذَلِیلا» خداوند تمام امور مؤمن را به خودش واگذار کرد ولی ذلت را به او تفویض نکرد، مگر نشنیده‌ای قول خداوند متعال را که می‌فرماید: عزت فقط از آن خدا و رسولش و مؤمنان است، مؤمن عزیز است نه ذلیل.

انسان مؤمن چون سنگ خارا محکم است

این نهج‌البلاغه‌پژوه توضیح می‌دهد: انسان باید از قوتی برخوردار باشد که کسی نتواند عزت را از او گرفته و به ذلت بکشاند. البته بعضی این قوت را به ابزارآلات و امکانات دنیوی تفسیر کرده‌اند که اشتباه است. آنچه در معارف اسلامی استفاده می‌شود این است که روح انسان باید همانند آهن، محکم و اهل مقاومت و ایستادگی در برابر دشمن باشد و روحیه مقاومت در وجود خود ایجاد کند. براساس آنچه در نهج‌البلاغه آمده نفس مؤمن باید «أَصْلَبُ مِنَ الصَّلْدِ» باشد، از سنگ خارا عمیق‌تر و محکم‌تر بوده و احساس ذلت نکند. این سفارش هدفمند است. انسان در جامعه، با شجاعت، عزت، قوت بدنی، امکانات دنیایی شامل مال، ثروت، صلاح، اقتصاد، توانمندی، انرژی و... که دارد، با روحیه بلند سخت‌تر از سنگ خارا می‌تواند در مقابل دشمنی‌های دشمنان مقاومت کند. انسان ذلیل توان مقاومت ندارد.

آیت‌الله طباطبایی اشکذری به خطبه29 نهج‌البلاغه نیز اشاره کرده و می‌گوید: خطبه۲۹ نهج‌البلاغه بخشی از خطبه‌ای است که امام(ع) پس از حمله ضحاک بن قیس به کاروان حاجیان خانه خدا و غارت اموال آنان در سال 38 هجری و مقاومت نکردن آنان، بیان فرمود و در این خطبه به یارانش فرمان می‌دهد در برابر حوادثی که در اطرافشان می‌گذرد، به پا خیزند. «أیها النّاس المجتمعه أبدانهم، المختلفه أهواؤهم! کلامکم یوهی الصم الصلاب، و فعلکم یطمع فیکم الأعداء...» ای مردمی که بدن‌هایتان جمع و افکار و خواسته‌هایتان پراکنده است، سخنان شما سنگ‌های سخت را درهم می‌شکند، ولی اعمال سست شما دشمنانتان را به طمع می‌اندازد. «لا یمنع الضّیم الذّلیل! و لا یدرک الحقّ إلاّ بالجد» افراد ضعیف و ناتوان هرگز نمی‌توانند ستم را از خود دور کنند و حق جز با تلاش و کوشش بدست نمی‌آید.

با ذلت و خواری نمی‌شود مقاومت کرد

این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه تصریح می‌کند: با ذلت و خواری نمی‌شود مقاومت کرد و همه با ایستادگی و قوت باید در برابر ستم بایستیم. لازمه قوت این است انسان از ابعاد مختلف جسمی، امکانات، اقتصاد، توانمندی‌های روحی، دینی و... خود را توانمند کند تا بتواند در مقابل دشمن بایستد. در دنیای امروز شاهد هستیم دشمنان مسلمانان و انسانیت و اسلامیت، ظالم و ستمگر بوده و انسانیت از وجود آنان رخت بربسته است. میان اسرائیل ستمگر و آمریکای استکبار پیوند نامشروعی ایجاد شده و نزدیک به یک سال است که با پررویی تمام، بیشتر از گذشته در حال ظلم و ستم هستند. در مقابل این ظالمان و ستمگرانی که هیچ بهره‌ای از انسانیت نبرده و رحمی در وجودشان نیست، چه کسی می‌تواند مقاومت کند؟ آیا این کار از عهده برخی از کشورهای منطقه که ذلیلانه زندگی می‌کنند، برمی‌آید؟ کشورهایی که استکبار، آن‌ها را گاو شیرده خطاب می‌کند و هیچ اعتراضی در مقابل این حرف ندارند، می‌توانند مقاومت کنند یا مقاومت از آنِ فرزندان حزب‌الله و مردم مقاوم فلسطین و غزه است؟ مردمانی که از نظر جسمانی مقاوم هستند و از نظر امکانات تلاش کرده‌اند خود را قوی و قدرتمند کنند تا جایی که این گروه اندک نزدیک به یک‌سال در مقابل دشمن تا بن دندان مسلح ایستادگی کرده‌اند.

هر چند در این راه 40هزار شهید نیز تقدیم کرده‌اند اما این شهدا هم بخش‌هایی از مقاومت و ایستادگی عزت‌آفرین هستند. از چند روز گذشته تا به حال، جنایتی در برابر مردم مقتدر، مقاوم و مظلوم لبنان انجام می‌شود و بمب‌هایی با چندین تن وزن بر سر مردم ضاحیه و بقیه مناطق ریخته و به شهادت زنان، مردان و کودکان بی‌گناه و در آخرین خبر به شهادت سید حسن نصرالله، دبیرکل جنبش جزب‌الله لبنان انجامید. شهید شدن این نیروهای ارزشمند، خسارت ظاهری برای مقاومت است اما خود این شهدا با شهادت در بهشت قرار می‌گیرند.

دوباره وحدت میدان‌ها

ایشان می‌گوید: رژیم صهیونیستی و تمامی دشمنان اسلام بدانند طبق وعده خداوند، این شهدا از نعمت‌های بهشتی برخوردار هستند و خداوند اراده کرده با شهادت شهدای مقاومت، جهنمی آفریده شده و بر سر رژیم غاصب آوار شود که در روزهای آینده شاهد آن خواهیم بود و طبق وعده رهبر معظم انقلاب، اسرائیل سال‌های آینده را نخواهد دید.

آیت الله اشکذری در پایان با تسلیت شهادت دبیرکل حزب‌الله لبنان، سید مقاومت، می‌گوید: بنده‌ای صالح، رهبری شجاع و مؤمن و حکیمی را در حملات وحشیانه رژیم غاصب از دست دادیم. ما در راه حق، شهید داده‌ایم و شهید خواهیم داد، چرا که ما وارث شهادت هستیم و کرامت ما، شهادت بوده و نتیجه آن، عزت محور مقاومت است. نتیجه دشمنی‌ها، وحدت الساحات و وحدت میدان‌هاست. حالا تمام گروه‌های فلسطینی، یمنی‌ها، سوری‌ها، عراقی‌ها، مردم خود لبنان و فلسطین همه یکدست آماده‌اند با دشمن مشترک خود، اسرائیل بجنگند. اسرائیل هر چه تلاش کند در این باتلاقی که خود آفریده بیشتر فرو خواهد رفت. بنابراین طبق فرمایش امیرمؤمنان(ع) در نهج‌البلاغه، باید در مقابل ظالم و ستمگر با قدرت و عزت مقاومت کرد و ایستاد. امید آن داریم این عزتمندی محور مقاومت، بتواند نقش‌های خوبی در جامعه به وجود بیاورد.